Na 26 jaar aan de macht kondigt de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko hervormingen aan. Hij wil de grondwet aanpassen.
In Wit-Rusland wordt sinds de presidentsverkiezingen van 9 augustus massaal gedemonstreerd. Loekasjenko won met groot verschil, maar iedereen gaat uit van verkiezingsfraude.
Oppositieleiders en politicologen geloven niet dat Loekasjenko bereid is macht in te leveren. Ze vermoeden dat hij op de achtergrond de touwtjes in handen houdt.
Intussen neemt in westerse landen de kritiek op Loekasjenko toe. De Baltische staten hebben een reisban ingesteld voor dertig Wit-Russische functionarissen.
Onder druk van de aanhoudende massaprotesten in Wit-Rusland heeft de omstreden president Alexandr Loekasjenko na 26 jaar aan de macht de bevolking voor het eerst hervormingen in het vooruitzicht gesteld.
De eis iets te doen aan het autoritaire systeem in de voormalige Sovjetrepubliek wordt steeds luider.
In Wit-Rusland wordt sinds de presidentsverkiezingen massaal gedemonstreerd nadat president Loekasjenko claimde te hebben gewonnen met 80 procent van de stemmen. Vrijwel iedereen is ervan overtuigd dat die uitslag het resultaat van verkiezingsfraude is.
"Iedereen roept verandering, verandering. Daarom gaan we dat uitvoerig bespreken", aldus Loekasjenko maandag. Concreet gaat het om een aanpassing van de grondwet die breed gedragen moet worden in de samenleving. Staatsmedia in Minsk kopten in hun snelle berichtgeving: "Loekasjenko voorstander van hervormingen."
De situatie in Minsk bleef aan het begin van de week gespannen, nadat zondag opnieuw tienduizenden mensen het aftreden van de 66-jarige machthebber hadden geëist.
Critici betwijfelen of Loekasjenko echt macht in wil leveren
Oppositiepolitica Maria Kolesnikova waarschuwde dat Loekasjenko niet te vertrouwen is. Een kwart eeuw van veel niet nagekomen beloftes heeft dat afdoende bewezen. "Loekasjenko liegt en manipuleert net als de afgelopen 26 jaar", zei ze tegen het Duitse persbureau DPA.
Politicologen geloven evenmin dat Loekasjenko bereid is macht in te leveren. Zo zei politicoloog Valeri Karbelevitsj maandag dat in de toekomst een model zoals in Kazachstan mogelijk is.
In het Centraal-Aziatische land droeg de eerste president Noersoeltan Nasanbajev vorig jaar zijn functie als staatshoofd aan een loyale en Moskou-getrouwe opvolger over. Op de achtergrond hield hij echter vele touwtjes in handen en hoeft hij met name geen strafvervolging te vrezen.
Critici vertrouwen het bovendien niet dat Loekasjenko in het midden liet met wie hij gaat praten over verandering. Volgens Karbelevitsj zijn dat in de regel aangewezen personen die dan ook braaf de mening van Loekasjenko verkondigen.
Onlangs nog zei hij genegen te zijn tot de dialoog met arbeiders en studenten om even later de mensen op straat te betitelen als "ratten".
De Wit-Russische democratiseringsbeweging daarentegen wil een brede maatschappelijk discussie en richtte een coördinatieraad van burgers op voor een vreedzame machtsoverdracht. Loekasjenko heeft dat comité tot dusver echter afgewezen.
De oppositie gaat door met protesteren tegen Loekasjenko
Ondertussen roept de oppositie in Wit-Rusland burgers op om dinsdag massaal te gaan staken uit protest tegen het regime van Loekasjenko. "Wij nodigen iedereen uit om solidariteit te tonen en het werk neer te leggen", aldus de oproep.
Volgens de organisatoren zal het "de grootste massastaking in de geschiedenis van het land" worden.
Ook maakte oppositiekopstuk Kolesnikova bekend dat er een nieuwe oppositiepartij is opgericht, genaamd 'Vmestje' (Samen). De partij wil de verantwoordelijkheid op zich nemen om een nieuwe maatschappij op te bouwen, aldus Kolesnikova.
Zij werkt voor de voormalige bankier Viktor Babariko, die wilde meedoen aan de presidentsverkiezingen op 9 augustus, maar door het regime werd gearresteerd. De aanklachten tegen Babariko gelden als politiek gemotiveerd.
Op 1 september beginnen in de voormalige Sovjet-Unie traditiegetrouw de scholen weer na de zomervakantie. "Laat ons tonen dat Loekasjenko geen schooldirecteur is", luidde de stakingsoproep dan ook mede.
Oppositieleider in ballingschap Svetlana Tichanovskaja, zelf taaldocent, riep de leraren op in lessen de waarheid te vertellen aan scholieren. "Laat ons de scholen en de goede naam van leraren van huichelarij en angst zuiveren."
De Baltische staten leggen Loekasjenko sancties op
Intussen neemt in westerse landen de kritiek op Loekasjenko toe. De naastgelegen staten Estland, Letland en Litouwen nemen maatregelen. De Wit-Russische leider mag voorlopig de Baltische landen niet in.
De reisban treft ook tientallen andere Wit-Russische functionarissen. Zij worden in verband gebracht met geweld tegen betogers of gesjoemel bij de door Loekasjenko gewonnen presidentsverkiezingen van 9 augustus.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Wit-Rusland zei maandag in een reactie dat de maatregelen 'contraproductief' zullen zijn. Volgens een woordvoerder is al vaker gebleken dat sancties tegen zijn land niets uithalen. Hij waarschuwde dat Wit-Rusland zich wel genoodzaakt ziet om tegenmaatregelen te nemen.
Internationaal klinkt veel kritiek op het verloop van de verkiezingen en op het geweld tegen demonstranten. De drie kleine EU-landen leggen nu reisbeperkingen op aan zo'n dertig mensen, maar de Litouwse president Gitanas Nauseda had al gewaarschuwd dat het daar mogelijk niet bij blijft.
Ook in EU-verband wordt gekeken naar strafmaatregelen. Loekasjenko dreigde vorige week met tegenmaatregelen als landen sancties instellen tegen zijn regime. Hij waarschuwde dat het Europese landen verboden kan worden om doorvoerroutes te gebruiken die via zijn land lopen. Dat kan gevolgen hebben voor de handel met Rusland.